Panorama 1453 Tarih Müzesi

2012 Ocak

2. Mehmet İstanbul’u fethederse ben de Panorama 1453 Müzesi’ni fethederim! Anadolu’dan göçüp İstanbul’a ayak basan gariban misali “Seni yeneceğimmm!” edasıyla 2 kez ziyaret ettiğim, ikisinde de Pazar gününü seçme yanlışına düştüğüm bu müze, Topkapı semtinde eski İstanbul Otogarı’nın bulunduğu şimdiki Topkapı Kültür Parkı içerisinde yer alıyor ve tramvay önünden geçiyor.

istanbulun tarihi surları

han-hamam

vitray

panorama 1453

Dünyada 30 tane panoramik müze bulunmaktadır. Yapımı 3 yılda tamamlanan, fethin 555. Yılı münasebetiyle 31 Ocak 2009’da açılan müze 147,5 Milyon TL’ye mal olmuş. Panoramik kısımda resmin yatayda 360 derece etrafımızı sarması ve kubbe biçimli gökyüzünün de üstümüzü örtmesi nedeniyle dünyanın ilk tam panoramik müzesi. Müzekart geçmiyor ancak fiyatlar uygun; biletler tam-5 TL, İndirimli-3 TL ve Turist 10 TL.

Kapıdan girer girmez Fatih’in resmini görünce hemen yanına geçip “müze fatihi” unvanımla pozumu veriyorum.

ıtır manaz yüncüoğlu

İdari kısma çıkan merdivenlerin yan duvarındaki Fatih Sultan Mehmet tuğrasına bayıldım. Renk ve ışık bakımından başarılı bir çalışma olmuş.

padişah imzası

Müzeyi oluşturan iki ana kısımdan birisi olan sergi alanına ulaşmak için merdivenle aşağı inerken yine duvardaki kabartmalar dikkatimi çekti. Duvara boydan boya yapılan kabartmalar görünüm itibariyle rölyef, çizim tarzı itibariyle minyatüre benziyor. Fetih zamanındaki İstanbul’u resmeden bu çalışmayı da o kadar çok beğendim ki neredeyse evin duvarlarına da yapacağım.

resim tekniği

duvar süsleme

Merdivenleri bitirdiğimde, duvarları resim ve yazılardan oluşan panolarla süslenmiş, güzel aydınlatılmış 2 kat koridordan oluşan sergi alanına ulaştım.

panorama 1453

Koridor boyunca tavanda hoş vitraylar var.

cam boyama

Panoları incelemeye tam başlayacaktım ki merakım beni asansörün yanında duran ve içecek otomatı sandığım makineye yöneltti.

souvenir coin machine

2 TL karşılığında, bir adet 2 Euro Cent i üzerinde Panorama 1453 Müzesi’nin amblemi olan bir hatıra parasına çeviren bu alet ile kendimize hatıra parası basabiliyormuşuz. Bir müze fatihi olarak hemen olaya vakıf olmak üzere denememi yaptım ve görevli  arkadaşımızdan da bu anı bir video ile ölümsüzleştirmesini rica ettim.

[pro-player width=’467′ height=’350′ type=’video’]http://www.deretepe.net/wp-content/uploads/hatira_para_makinesi.flv[/pro-player]

coin

Legal kalpazanlık da yaptıktan sonra panolara yöneldim. Yöneldim yönelmesine de yazıları okumak ve resimleri incelemek, fotoğraflayıp konuya hâkim olmak hiç kolay olmadı. Dinlemek isteyene sesli rehber, izlemek isteyene ekranlarda dönen belgesel var. Lakin konu ayrıntılı olduğundan sesli rehberle; oturacak yer olmadığından da belgesel ile tatmin olmayabilirsiniz. Çünkü panolar İstanbul’un tarihi ve isimleri ile başlayıp, Fatih’in vefatına kadar uzanan bir zaman tüneli gibi. Sergi orijinal minyatür,  gravür, resim, çizim, plan, fotoğraf ve modern çalışmalardan oluşuyor. Ben istisnasız her şeyin fotoğrafını çekip, gelip evde okudum. Hediyelik eşya dükkânında bütün panolardaki nevalenin toplandığı bir kitap da var ama biraz pahalı.

Efendim, müze fatihi olarak buraları es geçmek olmaz, kendim öğrenip sizden saklamak da olmaz. O zaman tarih derslerinden bildiklerimizi atlayıp, ayrıntıları paylaşayım:

  • Marmaray çalışması sırasında ulaşılan son bilgiye göre İstanbul’da yerleşim M.Ö. 7000’li yıllara uzanıyor. Bilinen şehirleşme M.Ö. 659’da Megara kolonisi olarak kurulmasıyla başlar. Şehre Megara Kumandanı Byzas’ın adı dolayısıyla BYZANTION denmiş. Sonrasında gelip geçen, yakıp yıkan, kuşatan, yerleşen, uzaktan seyreden herkes farklı isimler kullandığından liste çok uzun. Fatihin kuşatması sırasında Doğu Roma’nın verdiği isim Constantinapole, Türkler de Konstantiniyye diyor.
  • İstanbul farklı milletlerce 29 kez kuşatılmış. (Bir ben kalmışım kuşatmayan)
  • Osmanlı’nın ilk İstanbul kuşatması 1391’de Yıldırım(1.) Bayezid tarafından yapıldı. (Beyazıt, Beyazid, Bayazıt…whatever it is)
  • Fatih, 1444 Ağustos’ta babası 2. Murad’ın dinlenmeye çekilmesi nedeniyle 12 yaşında ilk kez tahta çıktı. 1446 Ağustos’ta tekrar tahtı babasına bıraktı. 1446 ‘da 14 yaşında iken Gülbahar Hatun’la evlendi ve 1448’de oğlu Bayezid(2.) doğdu. (Yaş 16, bir tane çocuk ve iki yıl padişahlık var, biz boşa yaşıyoruz, ühü…:)

padişahların çocuklukları

2. mehmet

türk kılıcı

  • İstanbul’un alınmasını gerekli kılan bir sürü maddenin dışında Hz. Muhammed (S.A.V)’nin hadisinin önemi büyük: “Kostantiniyye elbette fethedilecektir. O’nu fetheden kumandan, ne güzel kumandan; O’nu fetheden asker ne güzel askerdir!” . Hz. Muhammed (S.A.V) fethin askerlerini kutlu-mutlu asker anlamında Ni’me’l-Ceyş olarak adlandırmıştır.
  • Fatih 19 Şubat 1451’de 2. Kez tahta çıktığında bu kez babası dinlenmeye değil, öbür tarafa gitmişti. 19 yaşındaki genç padişahın İstanbul’u almayı kafaya koyduğunun ilk işareti olan Rumeli (Boğazkesen)Hisarı sadece 139 günde tamamlandı. Boğazı kontrol etmek ve Bizans’a gelecek yardımları önlemek amacıyla yapılan hisar Yıldırım Bayezid’in yaptırdığı Anadolu (Güzelce) Hisarı’nın tam karşısında yani boğazın en dar yerindedir. Hisarın yapımında destek olan Çandarlı Halil, Zağanos ve Saruca Paşaların isimleri hisardaki 3 büyük kuleye verildi.

anadolu hisarı

  • Bizans’ın en büyük savunma silahları surları, Rum ateşi ve Haliç’e gerdikleri zincirdi.
  • İstanbul Surları, İstanbul’un çevresinde bulunan, 5. Yüzyıldan başlayarak inşa edilmiş, bilmem kaç kere elden geçirilmiş, iç içe birkaç sıradan oluşan ve çok güçlü duvarlardır. 9 km Marmara kıyısında, 5,5 km Haliç kıyısında ve 7,5 km de karada olmak üzere tarihi yarımadayı çeviren toplam 22 km sur vardır. Kaynaklara göre 300 burç ve 50 kapısı varmış, tabi bir kısmı artık yok.
  • Surlar için Macar asıllı top döküm ustası Urban ve saz arkadaşları ŞAHİ isimli devasa toplar yapmış. 1453 Şubat’ında Edirne’den yola çıkan topların en büyüğü Topkapı önüne yerleştirilmiş. Bu toplardan günümüze 6 tanesi ulaşmış: 2 tane  Rumelihisarı’nda, 2 tane Harbiye Askeri Müzesi’nde, 1 tane Eyüp Meydanı’nda ve 1 tane de İngiltere Tower of London Muesum’daymış.
  • 20 Nisan 1453 günü, Bizans’a yardım taşıyan 4 geminin Haliç’e girmesi Türk donanmasınca engellenemeyince, Osmanlı ordusu ve yetkilileri büyük bir hüsran yaşamış. Çatlak sesler çıkmaya, fikirler ayrılmaya başlamış. Devletin ileri gelenleri ve âlimlerin tekrar toplanıp hezimeti değerlendirmiş, kuşatmaya devam kararı çıkmış. Bu kırılma noktasından sonra Nisan’ın 21’ini 22’sine bağlayan gece 67 parça donanma karadan, yağlı kalaslarla yapılan kızaklarla Haliç’e indirilmiş ve savaşın seyri değişmiş.

istanbulun fethi

  • Constantinapole şehri fetihten önceki en büyük yıkımı 1204’te Kudüs’ü Müslümanlardan geri almaya giden Haçlı ordusunun yağmasıyla yaşamış. Şehri yakıp yıkanların Sultanahmet Meydanından götürdüğü dört bronz at heykeli bugün Venedik San Marco Bazilikası’nın terasındadır(Mahşerin Dört Atlısı). Fatih’in kuşatması nedeniyle Bizans İmparatoru Vatikan’daki Papa’dan yardım istemiş. Papa da Ortodoks ve Katolik Kiliselerinin birleşmesini şart koşmuş. İmparator kabul etmiş ama halk Haçlılarla ilgili bu acı hatıraları nedeniyle “Latin külahı görmektense Türk sarığını yeğleriz” demiş.
  • Fetih ekibinde esas oğlan padişah olsa da Çandarlı Halil, İshak, Mahmud, Dayı Karaca, Zağanos, Saruca, Şehabeddin Paşalar; Baltaoğlu Süleyman Bey, Hamza Bey ve Akşemseddin, Molla Gürani, Molla Hüsrev isimli ulema yardımcı oyuncu ödülüne layıktır. Bizans tarafında ise İmparator 12. Konstantin’den sonra en çok adı geçen Ceneviz kuvvetlerinin başındaki Giovanni Giustiniani yardımcı erkek oyuncu olarak kötü adamlığın hakkını vermiştir.

istanbulun kuşatılması

  • Kuşatma 53 gün sürmüş ve 29 Mayıs 1453 öğlen civarı şehir düşmüş. (Neyse ki kırılmamış, ha ha)

geleneksel türk sanatları

  • Avrupa İstanbul’un Türklerin eline geçmesini, Romalıların Kudüs’ü yakıp yıkması ve Hz İsa’nın çarmığa gerilmesi gibi bir felaket olarak değerlendirmiş, Ortaçağ bitip Yeniçağ başlamıştır.
  • 395’te ikiye ayrılan Roma İmparatorluğu’nun kalan kısmı Doğu Roma İmparatorluğu da böylelikle yalan olmuş.
  • Fatih’in fetihten sonra İstanbul halkına, gayrimüslimlere iyi muamele şekli ve bunu fermanlarla emretmesi bir nevi Pax Ottomana’nın çıkışı olmuş. Pax Ottomana: Kısaca “Osmanlı Barışı” manasına gelip Osmanlı’nın süper güç olduğu 15. ve 18. yüzyıllar arasında hâkim olduğu geniş coğrafyada tesis ettiği dünya barışını ifade eder. Aşağıdaki mozaikte fetihten sonra Fatih’in Ortodoks Patriği’ne “Ok, siz dininizi yaşayın, sorun yok, güvenceye aldık” demesi canlandırılmış.

geleneksel türk sanatları

  • Türk İslam devletlerinde fethedilen yerler ve zaferleri haber veren mektuplara fetihname denirmiş. İstanbul’un fethini müjdelemek için Mısır Memlük Sultanı Seyfeddin İnal’a gönderilen fetihnameyi Molla Gürani kaleme almış.(İnal soyadı mı  acaba?)
  • Rivayete göre fetihten sonra Akşemseddin, sahabenin katıldığı ilk kuşatmada şehit olan Eyyub El Ensari (Eyüp Sultan)nin mezarını bulmuş ve buraya türbe yapılmış.(Bugünkü Eyüp)
  • Artık Türklerin olan İstanbul’a yapılan ilk yapı Fatih Külliyesi imiş. Ortodokslar için çok önemli olan On İki Havari Kilisesi artık çok harap olduğu için Patrik oradan taşınmış( TOKİ’den ev çıkmış:).Yerine de içinde İstanbul Üniversitesi’nin temeli sayılan Sahnı Seman Medresesi’nin bulunduğu Fatih Külliyesi Mimar Atik Sinan’a yaptırılmış (Osmanlı’da adı Sinan olmayanı mimar yapmıyorlar galiba)

II. Mehmet minyatür

  • Fatih 3 Mayıs 1481’de 49 yaşında sefere giderken ölmüş (genç gitmiş). İki oğluna “İstanbul’a erken ulaşan tahta oturacak” şeklinde haber salınmış. Oğullarından Cem Konya’da, Bayezid Amasya’da vali imiş. Tahtı Bayezid kapmış. Naaş 22 Mayıs’ta Fatih Camii’nin kıble tarafına defnedilmiş (Çocukları uçak bulamadı herhalde).

2. mehmetin mezarı

  • Fatih Sultan Mehmet’in  “Avni” mahlasıyla yazdığı şiirlerden 78 tanesi günümüze ulaşmış.

Pano koridorunun sonunda müzenin ikinci ana bölümü panoramik resme çıkılan döner merdivenler var. Burada yukarı çıktığınızda korkmayın, yaşadığınız şok herkeste olur ve geçicidir 🙂 Fonda son derece gaz verici Mehter Marşı ve top sesleri, ayağınızın altında keskin kılıçlar, yanı başınızda yayılan Rum Ateşi ve karşınızda hala direnen surlar ile kendinizi kuşatmanın tam ortasında bulursunuz. Tepenizdeki bulutlar o kadar gerçekçidir ki tavan açık zannedersiniz ama resmin nerede bitip de gökyüzünün başladığını göremezsiniz. Kısacası resim, figür, marşlar anlam vermeye çalışmayın, alın elinize bir kılıç, koşun surlara.

[pro-player width=’467′ height=’350′ type=’video’]http://www.deretepe.net/wp-content/uploads/panorama_1453_muzesi.flv[/pro-player]

osmanlı ordusu

osmanlıda savaş

II. mehmet

savaş resimleri

istanbulun fethi

savaş

constantinopolis

atlı savaşçı

Bu aksiyondan merdivenlerle tekrar aynı koridora indiğimizde bu sefer panoramik kubbenin 1/10 ve 1/40 ölçekli maketleri ve müzenin özellikleri ve yapım ekibinin yer aldığı panonun önüne çıkıveriyoruz. Bunları da inceledikten sonra geldiğim koridorun bu kez diğer duvarındaki panoları takip ederek çıkışa yöneldim.

panorama 1453

Müzede iki şeyin eksikliğini tespit ettim:

1-Kahpe Bizans’ın güzel kızı (Şaka şaka)

2-Ulubatlı Hasan (Gerçekten yok, ne adı geçiyor ne de resmi. Vikipedi’ye göre Ulubatlı Hasan Türk Mitolojisinin ürünü efsanevi  bir kahramanmış. Müzeyi aradım, sadece kesin yerli ve yabancı kaynaklarla doğrulanan bilginin yer aldığını söylediler. Panaromik kısımda surlara sancağı diken vücudu eleğe dönmüş biri var, hayal veya gerçek Ulubatlı ölmedi, yüreğimde yaşıyor:))

Ortaokulda müzik dersimize Din Kültürü öğretmenimizin girmesi sonucu öğrendiğim ve çok sevdiğim Fetih Marşı’nı mırıldanırken;

Yürü, hala ne diye oyunda oynaştasın?
Fatih’in İstanbul’u fethettiği yaştasın!

Fark ettim ki ben o yaşı geçeli çok olmuş. Üzüldüm tabi. Neyse ki İstanbul’un Fethi konulu Selçuk Erdem karikatürlerini  atırladım da neşem yerine geldi. Paylaşmazsam çatlarım:

selçuk erdem

Fazla Bilgi Göz Çıkarmaz:

  • Rum Ateşi (Grejuva) ile ilgili internete göz atın. İçeriği ve formülünün saklanmasından tutun da tarihte bilinen ilk kimyasal silah olması, su ile daha da alevlenmesi ve ancak idrar-sirke veya kumla söndürülebileceğine dair çok ilginç bilgilere ulaşacaksınız.
  • “Nefret” isimli Türk rap grubunun Anahtar albümünde “Şahi” isimli milli duygularla yapılmış ilginç bir şarkı var. Bkz. Youtube
  • Milliyetçi şair Arif Nihat Asya’nın yazdığı ve sonraları Yıldırım Gürses’in bestelediği Fetih Marşı’nı okuyun ve dinleyin.
  • Yönetmenliğini Faruk Aksoy’un yaptığı ve bugüne kadarki en pahalı Türk yapımı olan Fetih 1453 isimli film gösterime girmek üzere, ilgilenenlere duyurulur.

Kim ki Panorama 1453’ü gezecek bu yazıyı mutlaka okuya ve okuta, uymayanların tez kamerası kırıla!

İmza: Müze Fatihi:)

Son Aramalar

istanbulun fethi, fatih sultan mehmet, istanbulun fethi karikatür, fatih sultan mehmet tuğrası, istanbul fethi, fatih sultan mehmet kılıcı, istanbulun fethi haritası, istanbulun fethi maketi, istanbulun kuşatılması, giovanni giustiniani, rum ateşi, istanbulun kuşatma planı, fatih sultan mehmetin kılıcı, istanbulun fethi minyatür, istanbul un fethi, istanbulun fethi gemilerin karadan yürütülmesi, fatih sultan mehmet imzası, istanbulun fethinde gemilerin karadan yürütülmesi, padişah kılıçları, haçlı seferleri karikatür, istanbulun fethi ile ilgili görseller, 1453 istanbulun fethi, vitray, fatihin kılıcı, İSTANBULUN FETİH HARİTASI

8 üzerine düşünceler “Panorama 1453 Tarih Müzesi

  1. DağAşan

    Sıkılmadan, bir solukta okuduğum bu güzel yazı ve paylaştığı bilgiler için Itır’a çok teşekkür ederiyorum. Videolardaki başarılı performansını da ayrıca tebrik ederim.

  2. Onur

    Çok eğitici ve çok eğlendirici 🙂 başarılı bir yazı olmuş. Müzeyi çok iyi anlatmış. Gitmeyenlere tavsiye ederim.

  3. bulent

    Valla yazı da resimlerde süper,gidesi geliyor ki insanın kısmetse 17 Şubat öncesi film vizyona girmeden gidilecek….Itır ellerine sağlık.Sana yakışır ve bizlere de okuduğumuzda (affınıza sığınarak) ”oha” dediğimiz bir yazı olmuş.

  4. Assolist

    Beğenilmesine sevindim, mekan zaten görülmesi şart bir yer, ben de toparlayabilmek için elimden geleni yaptım, okuduğunuz için ben teşekkür ederim:)

  5. gezgin

    Fatih Sultan Mehmet’in önderliğinde çizimleri yapılmış ve çağının teknolojisine göre ileride olan, uzun mesafeli hedefleri vurabilen Şahi topları 700kg ağırlığında gülleyi atarak yıkılmaz denilen surları yıkmıştır. İstanbul’un fethinde kullanılan Şahi Topları ile ilgili bir belgesel :

  6. Assolist

    Yazıyı hazırlarken denk geldiğim ve göz attığım bir belgeseldi. Ben Türkce altyazili halini yine Youtube parça parça gormuştum. Aslında buna benzer tarihimiz, yaşantımız, kulturumuzle ilgili bir çok yabancı belgesel var. Mümkünse bunları oturup izlemek lazım, hem onların gözüyle nasıl gorundugumuzu öğrenmek hem de tarih gibi rivayetlere çok musit bir alanda farklı kaynaklardan bilgi almak acısından önemli diye düşünüyorum. Paylaştığınız icin çok teşekkür ederim…

  7. gezgin

    FETİH 1453 – Film – Fragman (OFFICIAL TRAILER)
    YAPIM ŞİRKETİ :AKSOY FİLM
    YAPIMCILAR :FARUK AKSOY, SERVET AKSOY, AYŞE GERMEN
    ORTAK YAPIMCI :HAMİT KELEŞ

gezgin için bir cevap yazın Cevabı iptal et

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.